Meşhur Erzurum Dut Pekmezi; Erzurum ilimizin verimli topraklarının bulunduğu İspir, Tortum, Oltu, Olur, Şenkaya, Uzundere, Karnavaz ilçe ve köylerindeki dut ağaçlarının dutlarından elde edilerek üretilmektedir. Yaş, kuru ve olgun dutların toplanması ile başlayan doğal ve katkısız pekmez süreci atalardan kalma geleneksel yöntemlerle üretilmektedir. Eskiden kara kazan dediğimiz, büyük kazanlarda, odun ateşinde ısıtılarak hazırlanan şıratlar yani bulamaçlar sonradan dam ve bacalara çıkartılır, Güneş ışığıyla olgunlaştırılıp, su atması sağlanarak belli bir kıvama getirilirdi. Bu yapılan pekmezın adına da Gün Pekmezi denirdi. Bir kaç gün Güneş te bekletilmesinden dolayı, bu ismi alırdı.Günümüzde yöntem aynı olsada daha temiz ve steril ortam ve koşullarda, geniş ve uzun krom tepsilerde aynı yöntemlerle yapılan Doğal Gün Pekmezi, farklı olarak sera sistemiyle güneşte bekletilir, tozdan ve benzeri etkenlerden bu şekilde arındırılarak yoğunlaşması ve olgunlaşması sağlanmaktadır. Meşhur Erzurum Dut Pekmezi günlük alınabilecek magnezyum, potasyum, kalsiyum ve demir gereksiniminin büyük bir kısmını karşılamasının yanı sıra kansızlık (anemi) için ideal bir demir deposudur. Özellikle kansızlık çeken hastalara takviye olarak önerilen dut pekmezi, demir enzimlerinin yüksekliğinden de kaynaklı olarak biilimsel olarak fayda sağladığı yapılan araştırmalar sonucu ortaya konulmuştur. Geçmişten günümüze miras bırakılan bu eşsiz lezzet sofralarımızda hem değerli bir besin hem de muhteşem tadıyla tüketilmektedir. Sade olarak tüketildiği gibi günümüzde kadayıf, baklava ve tatlılarda da kullanılmaktadır. Tahin katılarak da tüketilmekte ve lezzetine bu şekilde lezzet katmaktadır. ispir pekmezi- Tortum Pekmezi, Olur pekmezi, karnavaz pekmezi adlarını alan erzurum sınırlarında üretimi gerçekleştirilen doğal saf pekmez çeşitleridir.
Yapılışı
Hakiki Dut Pekmezi Nasıl Yapılır? Taze olarak ağaçtan toplanan dutlar ayıklandıktan sonra genişçe bir kazana boşaltılır. Hiç bir ilave yapılmadan kazan odun ateşi üzerine bırakılır. Tamamen kendi suyuyla kaynayan dutun suyu alınır ve kazanda kalan dutlar ise süzülmesi için özel bez çuvallara alınır. Elde edilen dut suyu iyice süzülerek yeniden farklı bir kazana alınarak odun ateşinde kaynatılmaya başlanır. Kaynama işlemi devam ederken ara ara dut suyu üzerinde oluşan köpük tahta kaşık yardımıyla toplanır. Kaynama işlemi renk koyulaşıncaya ve kıvama gelinceye kadar devam ettirilir. Son olarak büyük tavalarda üç dört gün boyunca güneşte bekletilerek kıvamını alması sağlanır. Bu işlemler esnasından hiçbir şekilde şeker ilavesi yapılmaz, işlemler tamamlanınca şekersiz hakiki İspir dut pekmezi tüketime hazır hale gelir. Kars Bakkaliyesinde satışa sunulan dut pekmezi anlatıldığı şekilde üretilir ve hiçbir ekstra gıda katkısı içermez.
Faydaları
- Kansızlığa ve aşırı yorgunluğa iyi gelir.
- Enerji verir. Soğuğa karsı vücut direncini sağlar.
- Mide hastalıklarına iyi gelir.
- Gargara halinde ağız ve boğaz hastalıklarında etkilidir.
- Vücuttaki kani arttırır.
- Kan dolaşımını rahatlatır.
- Damar sertliğine iyi gelir.
- Kemik sağlığını korur.
